สมุนไพรคงคาก่อตั้งขึ้นตั้งแต่ปีพุทธศักราช 2541 นับรวมอายุจนถึงปัจจุบันได้เกือบ 20 ปี โดยจุดเริ่มต้นของธุรกิจนี้เกิดขึ้นจากมุมมองของนางหวล คงคา ซึ่งเป็นผู้ให้กำเนิดสมุนไพรคงคา ในอดีต วัดไร่ขิงพระอารามหลวงซึ่งเป็นวัดที่ได้รับความนิยมมากที่สุดอีกแห่งหนึ่งยังไม่มีอาคารหรือสิ่งอำนวยความสะดวกก็มีไม่มากเท่าปัจจุบัน ผู้คนที่มาท่องเที่ยวจะประสบปัญหาทางสุขภาพบ่อย นับตั้งแต่ วิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้อาเจียน รวมไปถึงปวดเมื่อยตามร่างกาย ซึ่งอาการเจ็บป่วยเบื้องต้นดังกล่าวสามารถรักษาได้โดยใช้ภูมิปัญญาทางสมุนไพรพื้นบ้าน นางหวล คงคาจึงตัดสินใจรับซื้อสมุนไพรเพื่อใช้สำหรับอาการเจ็บป่วยทั่วไปมาจำหน่ายที่วัดแห่งนี้ ซึ่งผลิตภัณฑ์ดังกล่าวได้รับการตอบรับเป็นอย่างดี ธุรกิจผลิตภัณฑ์สมุนไพรคงคาจึงเริ่มต้นขึ้นตั้งแต่วันนั้นเรื่อยมา
ผลิตภัณฑ์สมุนไพรตำรับแรกที่สมุนไพรคงคาผลิตขึ้นด้วยตนเองถือกำเนิดภายในเวลาไม่นานหลังจากนั้น ด้วยฝีมือของนายวันชัย โภคา และนางสาวเพียงใจ คงคา ผู้บริหารรุ่นที่สองซึ่งเป็นเขยและลูกสาวของนางหวล คงคาตามลำดับ ผลิตภัณฑ์ตัวแรกของร้านสร้างชื่อเสียงให้สมุนไพรคงคาอีกครั้ง เนื่องจากความที่มีเอกลักษณ์และเครื่องหมายการค้า สมุนไพรคงคาจึงแตกต่างจากร้านค้าอื่นในท้องตลาดแถบนั้นอย่างชัดเจน
สมุนไพรคงคาเติบโตด้วยยอดขายที่เพิ่มมากขึ้น แต่ก็มีความรับผิดชอบที่เกิดขึ้นมาด้วยเช่นกัน การเปลี่ยนรูปแบบจากการซื้อมาขายไปมาเป็นการผลิตด้วยตัวเองอย่างเต็มรูปแบบนั้น ทำให้สมุนไพรคงคาต้องปรับตัวให้สอดรับกับระบบคุณภาพและข้อกำหนดทางกฎหมาย ความเปลี่ยนแปลงอย่างมากมายมหาศาลเกิดขึ้นเรื่อยๆ การจดทะเบียนเป็นบริษัทตามพระราชบัญญัติทะเบียนพาณิชย์ พ.ศ. 2499 การก่อตั้งโรงงานผลิตยาแผนโบราณที่มีมาตรฐานตามพระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 และการยื่นจดตราสมุนไพรคงคาตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ. 2534 การพัฒนามาตรฐานการผลิตและขายที่เป็นไปอย่างต่อเนื่องทำให้สมุนไพรคงคาตัดสินใจเปลี่ยนแปลงรูปแบบการทำงานจากที่เคยเน้นไปที่ลูกค้าที่มาเที่ยววัดไร่ขิงพระอารามหลวงไปเป็นการส่งสินค้าไปยังร้านขายผลิตภัณฑ์สมุนไพรที่อยู่ทั่วประเทศ สมุนไพรคงคาจึงอาจจะไม่ใช่ธุรกิจที่โด่งดังที่สุด หรือมีผลกำไรที่สูงที่สุด หากแต่พวกเราเลือกที่จะเติบโตอย่างสม่ำเสมอและมั่นคง